Zarządzenie Ministra Oświaty i Wychowania z 1973 roku [1] sankcjonujące podstawy prawne szkolnej korektywy stało się impulsem do powoływania ośrodków gimnastyki korekcyjnej w placówkach oświatowo-wychowawczych. Ich ugruntowaniem było kolejne zarządzenie ministerialne z 1980 roku, które sankcjonowało po raz pierwszy nie tylko korekcję, ale i kompensację (gimnastyka korekcyjno-kompensacyjna) [2]. Z czasem zrodziła się potrzeba kreowania ośrodków korekcyjnych szkolnych, międzyszkolnych, regionalnych. Taką placówką stał się Wojewódzki Szkolny Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej powołany 1 września 1981 roku z inicjatywy niestrudzonego orędownika szkolnej korektywy Romana Liszki i na wniosek Kuratorium Oświaty i Wychowania w Bielsku-Białej. Pierwszym dyrektorem placówki został Roman Liszka – wieloletni wizytator  kuratoryjny do spraw korektywy (fot.1) [3]. Wyłączono w tym momencie parter budynku Państwowego Pogotowia Opiekuńczego przy ul. Józefa Lompy 7 w Bielsku-Białej i poddano gruntownej przebudowie pod kątem specjalistycznych potrzeb Ośrodka, który od zarania miał promieniować na całe Podbeskidzie (fot. 2). Wyposażenie dwóch sal ćwiczeniowych w przybory i przyrządy korekcyjne pochodziły z zakupów lub były wykonywane sposobem gospodarczym w oparciu o własne projekty kadry Ośrodka, np. ślizgownice, drabinki, rynienki do ćwiczeń oddechowych, daszek i prowadnice przeciwdziałające stopom płasko-koślawym, wałek rowkowy do kształtowania wysklepienia stóp, stoły ćwiczebne i pasy skórzane (fot. 3). W ramach prac dyplomowych Centrum Kształcenia Ustawicznego wykonane zostały dwa antygrawitacyjne korektory postawy dr S. Majocha [4] i podobny korektor z możliwością pomiaru elongacji kręgosłupa mgr M. Gugulskiego. Wykonano też mini skrzynki gimnastyczne dostosowane także do dzieci przedszkolnych. Niezwykle pomocny okazał się minidrążek mocowany na drabinkach do zwisów elongacyjnych pomysłu Z. Drążkiewicza udoskonalony przez T. Walasa. Z czasem na wyposażeniu Ośrodka znalazł się przyrząd pomysłu prof. J. Ślężyńskiego do odbitek plantograficznych stóp metodą niebrudzącą [5]. Stopniowo kompletowano elementarną dokumentację, która jest podstawą sprawnego funkcjonowania Ośrodka: statut i regulamin placówki, kryteria rekrutacji uczestników zajęć korekcyjnych, karta oceny postawy, wzory skierowań na badania radiologiczne, ankieta uczestnika zajęć korekcyjnych z adnotacją ogólnego badania lekarskiego, zaświadczenie o przeciwwskazaniach do określonych ćwiczeń ruchowych, zawiadomienie kierowane do rodziców (opiekunów) o absencji na zajęciach korekcyjnych, graficzne i opisowe zestawy korekcyjno-profilaktycznych ćwiczeń domowych, wniosek kierowany do szkoły o uwzględnienie aktywności na zajęciach korekcyjnych w ocenie z kultury fizycznej, dzienniki zajęć i ramowe roczne plany działalności Ośrodka.

                Oprócz dwóch sal do ćwiczeń korekcyjnych optymalnie wyposażonych w pomoce dydaktyczne z urządzeniami akustycznymi włącznie funkcjonowała i funkcjonuje poradnia wad postawy (fot. 4) połączona z gabinetem lekarskim i poradnią ćwiczeń domowych, gdzie odbywają się instruktaże dla dzieci z rodzicami głównie mającymi utrudnienia z dojazdami na systematyczne zajęcia odbywające się w Ośrodku i pozbawionymi możliwości korzystania z lokalnych zabiegów korekcyjno-kompensacyjnych. Dzieci takie były obligowane do badań kontrolnych co pół roku i ponownych instruktażów co 3-4 miesiące.

                W placówce od zarania funkcjonuje gabinet metodyczny (fot. 5) wyposażony w fachowe wydawnictwa, w którym odbywają się konsultacje dla rodziców, nauczycieli zainteresowanych korektywą, higienistek i lekarzy z całego Podbeskidzia [6]. Należy nadmienić, że lekcje korekcyjne są otwarte, stąd na salach ćwiczeń korekcyjnych są ławki dla osób hospitujących.

                Początkowo (1.09.1981) kadrę pedagogiczną stanowiło 5 kwalifikowanych nauczycieli oraz 2 osoby administracji i obsługi, a zajęcia odbywały się w oparciu o Szkołę Podstawową  nr 31 w Bielsku-Białej. Uroczyste otwarcie placówki przy ul. Józefa Lompy 7 nastąpiło 20.09.1982 r., a kadra pedagogiczna zwiększyła się do 9 nauczycieli i zapoczątkował swoją działalność lekarz ortopeda – konsultant Ośrodka. W Ośrodku ćwiczyło wówczas około 500 dzieci (68 grup ćwiczebnych), ale pod nadzorem pozostawało około 2200 uczestników tzw. okazjonalnych realizujących zalecone ćwiczenia domowe. Od 1983 roku zajęcia odbywały się systemem dwusemestralnym; każdy semestr kończył się testem sprawnościowym, badaniami kontrolnymi i wskazaniami do dalszego postępowania korekcyjnego.

Rychło okazało się, że skromne pomieszczenia Ośrodka nie mogą spełnić oczekiwań społecznych. W porozumieniu z Zarządem Spółdzielni Mieszkaniowej „Złote Łany” uruchomiony został wówczas filialny Osiedlowy Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej (ul. Jutrzenki), który nadal znakomicie funkcjonuje obejmując ćwiczeniami około 200 dzieci w wieku 7-19 lat. Dysponuje on dwoma salkami ćwiczeniowymi (30 m2 i 20 m2), gabinetem do instruktażu ćwiczeń domowych z dostępem do Internetu, pokojem nauczycielskim i dwoma szatniami z sanitariatami (fot. 6).

                Rok szkolny 1984/85 rozpoczął się z wyraźnie zwiększoną kadrą: 16 nauczycielami-specjalistami oraz 4 osobami administracji i obsługi. Ośrodek dysponował łącznie 4 salkami gimnastycznymi, 3 gabinetami instruktażu ćwiczeń domowych oraz gabinetem lekarskim i metodycznym.

                Dyrekcja i kadra pedagogiczna Ośrodka ustawicznie dążyła do wypracowania nowoczesnego, skutecznego i możliwego do oceny modelu oddziaływań korekcyjno-kompensacyjnych. Wielokrotnie modyfikowane były testy do oceny siły mięśni posturalnych. Nauczyciele-instruktorzy wykazywali dużą samodzielność i inwencję twórczą.

                W 1986 roku nastąpiło dalsze rozszerzenia działalności Ośrodka. W porozumieniu z Wydziałem Oświaty i Wychowania Urzędu Miasta i Dyrekcją Przedszkola nr 50 w Bielsku-Białej uruchomiony został Międzyprzedszkolny Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej. Udostępniono też pobliskim przedszkolom sale macierzystego Ośrodka w godzinach niebyt atrakcyjnych dla młodzieży szkolnej (godz. 11-13). Dzięki temu w bielskim Ośrodku i jego filiach od tego czasu mogło ćwiczyć około 800 uczestników stałych i 4000 okazjonalnych. Powiększył się też stan osobowy Ośrodka do 19 nauczycieli z wyższym wykształceniem i 9 pracowników administracyjno-obsługowych, zatrudniony był również lekarz ortopeda i pielęgniarka. Praca opierała się na 4 działach: korektywy, poradnictwa wad postawy, przedszkolnego i metodycznego.

                Szczególny w dziejach Ośrodka był rok 1988, kiedy nękany dolegliwościami chorobowymi Roman Liszka przeszedł na zasłużoną emeryturę. Niedługo potem 3.01.1990 roku odszedł na zawsze pozostawiając bogatą spuściznę, która służy dzieciom i młodzieży dotkniętej wadami postawy i anomaliami rozwojowymi. W dniu 12.10.1990 roku byliśmy świadkami uroczystości nadania Ośrodkowi imienia Romana Liszki. Odsłonięcia tablicy upamiętniającej to doniosłe wydarzenie dokonała wówczas – w obecności licznego grona nauczycieli, rodziców, wychowanków, osobistości państwowych i regionalnych oraz rodziny i przyjaciół – żona patrona Krystyna (fot. 7). Warto w tym miejscu wspomnieć, że Roman Liszka cieszył się ogromnym zaufaniem i uznaniem nie tylko najbliższych współpracowników, dla których był i pozostaje niedoścignionym wzorem prawego człowieka i pedagoga, ale także czynników oficjalnych, czego potwierdzeniem mogą być odznaczenia państwowe, regionalne i resortowe: medal im. Jordana (1979), srebrna odznaka Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej (1984), odznaki Zasłużony dla Województwa Bielskiego i Zasłużony Działacz Przyjaciół Dzieci (1963) oraz Złoty Krzyż Zasługi (1983).

                W roku szkolnym 1991/92 dojrzała koncepcja poszerzenia bazy Ośrodka. Z inicjatywy ówczesnego kierownictwa Ośrodka Elżbiety Domowicz-Kocurek, Ryszarda Haręźlaka i Krystyny Stanisławskiej wspieranych przez wszystkich nauczycieli i rodziców wszczęto starania o budowę kompleksu basenowo-ćwiczeniowego. Trzeba było pokonywać ogromne bariery z pozyskaniem środków finansowych i sponsorów oraz życzliwości instytucji i osób wpływowych. Zawiązał się więc Społeczny Komitet Budowy, którego starania uwieńczone zostały przekazaniem obiektu w 1995 roku w stanie surowym (fot. 8). Inwestycję przejęło wówczas jako zadanie własne bielskie Kuratorium Oświaty i Wychowania. Ostatecznie w 1997 roku oddano do użytku część ćwiczeniowo-administracyjną, co pozwoliło zwiększyć liczbę korzystających z specjalistycznych zajęć korekcyjnych do 900 osób.

                Zmiany państwowej struktury administracyjnej, które weszły w życie od 1.01.1999 roku doprowadziły do likwidacji województwa bielskiego, a więc także organu prowadzącego placówkę. Zadanie inwestycyjne przejął powiat grodzki Bielsko-Biała. Uchwałą Rady Miejskiej z dniem 1.09.2000 roku nastąpiła zmiana nazwy placówki na Bielski Szkolny Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej im. Romana Liszki. Dzięki zaangażowaniu wszystkich sił społecznych i władz miasta 25.03.2000 roku udało się oddać do użytku cały nowoczesny kompleks basenowo-ćwiczeniowy, który tworzyły: salka gimnastyczna (85 m2), basen kryty (145 m2), gabinet instruktażu ćwiczeń domowych, sauna, pomieszczenia administracyjno-obsługowe i technologiczne (fot. 9). Dodatkowo w kwietniu 2002 roku została uruchomiona siłownia wyposażona w sprzęt firmy „Kettler” oraz pomieszczenia do masażu i hydromasażu z wanną firmy „Hot Spring”, które wspomagają proces korekcyjny i wraz z basenem wzbogacają ofertę rekreacyjną dla mieszkańców Miasta (fot.10). Oddanie do użytku nowego obiektu spowodowało dalsze zwiększenie kadry Ośrodka, który zatrudnia aktualnie 20 nauczycieli-specjalistów o wysokich kompetencjach profesjonalnych i 15 pracowników administracyjno-obsługowych.

                Od początków istnienia placówka cieszy się uznaniem władz regionalnych, nauczycieli gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej i rodziców, gdyż tutaj spotyka się nowatorskie metody terapeutyczne i pomoce dydaktyczne oraz racjonalne rozwiązania organizacyjne. Bielski Ośrodek stał się wzorcem modelowym dla innych tego rodzaju placówek w Polsce. Tutaj odbywały się konsultacje metodyczne dla prowadzących zajęcia korekcyjne w szkołach regionu Podbeskidzia. W latach 1982-1995 dział metodyczny Ośrodka wydawał coroczne informatory o sieci zespołów korekcyjnych funkcjonujących w mieście i województwie bielskim z uwzględnieniem ich lokalizacji, prowadzących zajęcia i godzin pracy.

                Współdziałając z Regionalnym Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli w Bielsku-Białej były i są organizowane kursy kwalifikacyjne i doskonalące dla nauczycieli wychowania fizycznego, nauczania początkowego i przedszkolnego z gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej w oparciu o zatwierdzony przez resort edukacji narodowej autorski program prof. J. Ślężyńskiego i prof. J. Chmury. Szkoleni byli także pielęgniarki i lekarze pediatrzy. W ramach „białych sobót” badaniami diagnostycznymi postawy ciała objętych zostało około 6500 dzieci i młodzieży w 122 szkołach.

                Ośrodek ciągle współpracował z uczelniami wyższymi, głównie AWF w Katowicach i AWF w Krakowie. Nauczyciele akademiccy często byli wykładowcami, a zwłaszcza prof. dr hab. J. Ślężyński. Studenci i absolwenci AWF byli angażowani w charakterze instruktorów na organizowanych przez Ośrodek kolonii zdrowotnych o profilu ortopedycznym. Dzięki tej współpracy zostały wykonane przeźrocza i filmy dydaktyczne video, które są cenną pomocą w kształceniu nauczycieli i studentów specjalizujących się w korekcji wad postawy, którzy tutaj odbywają również specjalistyczne praktyki pedagogiczne.

                Kolonie zdrowotne dla dzieci i młodzieży z wadami postawy były organizowane w oparciu o zarządzenie resortu oświaty  i zdrowia z 1979 roku [7] najpierw w Porąbce, potem w Kętach, a następnie w Jaworzu, na których wykorzystywano doświadczenia metodyczno-terapeutyczne własne i innych ośrodków [8, 9, 10, 11, 12]. Aktualnie tego rodzaju kolonie zdrowotne organizowane są w ośrodkach wypoczynkowych nad polskim wybrzeżem (fot. 10).

                Wyrazem uznania osiągnięć Ośrodka była ogólnopolska konferencja nauczycieli akademickich AWF kształcących specjalistów w dziedzinie korekcji wad postawy z okazji 10-lecia jego istnienia (10.04.1992) [13].

                Należy wspomnieć, że wieloletni i zasłużony nauczyciel-metodyk Ośrodka mgr R. Harężlak w latach 1992-1995 i 2001-2006 pełnił rolę doradcy metodycznego w dziedzinie korekcji wad postawy dzieci i młodzieży regionu Podbeskidzia i jest ekspertem MEN. Jest też autorem nowej koncepcji korekcji idiopatycznych bocznych skrzywień kręgosłupa, która została wdrożona w Ośrodku od 1997 roku. Zrodziła się ona na kanwie niepowodzeń zachowawczego leczenia idiopatycznych bocznych skrzywień kręgosłupa symetrycznymi ćwiczeniami wzmacniającymi mięśnie grzbietu. Powodowały one spłaszczenie kifozy piersiowej lub lordotyzację kręgosłupa oraz progresję skrzywienia. W nowej metodzie wykorzystuje się korektor trójpłaszczyznowy (fot. 11) i korektor odcinka lędźwiowego oraz asymetryczne ćwiczenia wolne korekcji bocznych skrzywień kręgosłupa pomysłu R. Harężlaka i współpracowników [14, 15, 16]. Zaletą koncepcji jest to, że przez dobór odpowiednich pozycji pozwala wybiórczo oddziaływać na rozciąganie mięśni strony wklęsłej i wzmacnianie strony wypukłej skrzywienia z jednoczesną kifotyzacją i odrotowaniem kręgosłupa. Dużą wartość terapeutyczną mają asymetryczne ćwiczenia wolne dobierane indywidualnie i możliwe do wykonywania w warunkach domowych. Temu systemowi towarzyszą ćwiczenia oddechowe, antygrawitacyjne i kształtujące nawyki prawidłowej postawy oraz ćwiczenia w wodzie z osiowym odciążeniem kręgosłupa, które nawiązują do znakomitych doświadczeń Iwanowskiego [17]. Periodyczne badania radiologiczne i kliniczne potwierdzają skuteczność tej koncepcji, bowiem zapobiegają progresji lub powodują poprawę nawet skrzywień kręgosłupa II° według Cobba.

                Dyrektorami placówki – oprócz mgr Romana Liszki (1981-1988)– byli kolejno: mgr Elżbieta Domowicz-Kocurek (1988-1997), mgr Ryszard Harężlak (1997-2000) i mgr Paweł Kowalski (2000-2008). Wszyscy wraz gronem pedagogicznym i personelem administracyjno-obsługowym wykazywali wiele inicjatywy, pomysłowości, energii i twórczego zaangażowania, dzięki któremu bielski Ośrodek wzbogacał swoją terapeutyczną i profilaktyczną działalność, promieniował na całe Podbeskidzie, cieszył się uznaniem władz państwowych i regionalnych, a przede wszystkim dzieci i rodziców. Upowszechniajmy jego znakomite osiągnięcia, jego piękną genezę w Polsce i zjednoczonej Europie.